Temiz oda, belirli bir alandaki partikül seviyesini kontrol altına alarak kontaminasyonu minimize eden özel bir ortamdır. Temiz odalar, ilaç, gıda, elektronik, tıp, biyoteknoloji, savunma sanayi, otomotiv ve birçok farklı sektörde kullanılmaktadır. İhtiyacınıza uygun bir temiz oda seçerken aşağıdaki faktörleri göz önünde bulundurmalısınız.
1. Temiz Oda Kullanım Amacı
Temiz odanızın tasarımı, hangi sektörde ve hangi amaçla kullanılacağına bağlıdır.
- İlaç ve Biyoteknoloji Sektörü: Mikroorganizma ve partikül kontrolünün sıkı şekilde denetlenmesi gerekir.
- Elektronik ve Yarı İletken Üretimi: Statik elektrik ve nano-partiküllerin yönetimi önemlidir.
- Sağlık ve Medikal Sektörü: Ameliyathaneler, steril dolum alanları gibi yüksek hijyen gerektiren ortamlar için özel filtrasyon gereklidir.
- Otomotiv ve Savunma Sanayi: Toz ve yabancı partiküllerin ürün performansını etkilememesi için kontrollü alanlar gereklidir.
2. ISO Temiz Oda Sınıfı Seçimi
Temiz odalar ISO 14644-1 standardına göre sınıflandırılır. Her sınıf, belirli bir partikül seviyesini ifade eder.
- ISO 1 – 5: En temiz ortamlar, hassas elektronik, yarı iletken üretimi ve nanoteknoloji için uygundur.
- ISO 6 – 8: İlaç, biyoteknoloji ve tıbbi cihaz üretimi için kullanılır.
- ISO 9: Normal ortam havasına en yakın temiz odadır.
Seçiminiz, hangi sektörde faaliyet gösterdiğinize ve ihtiyaç duyduğunuz temiz hava kalitesine bağlıdır.
3. Hava Akış ve Filtrasyon Sistemi
Temiz oda ortamını koruyabilmek için hava akış düzeni ve filtrasyon sistemi büyük önem taşır.
- HEPA Filtreler: 0.3 mikrona kadar partikülleri %99.97 oranında filtreler.
- ULPA Filtreler: 0.12 mikron partikülleri %99.999 oranında tutarak daha yüksek filtreleme sağlar.
- Laminar Akış: Havanın belirli bir yönde hareket ederek partiküllerin dağılmasını önlediği sistemdir.
Seçim yaparken, ihtiyacınız olan hava değişim oranı (ACH – Air Changes per Hour) belirlenmelidir. Örneğin, ISO 5 bir temiz oda için saatte 240-360 hava değişimi gerekirken, ISO 8 sınıfında 10-25 değişim yeterlidir.
4. Sıcaklık ve Nem Kontrolü
Hassas üretimler için sıcaklık ve nem kontrolü büyük önem taşır.
- Elektronik ve yarı iletken üretimi: %30 - %50 bağıl nem oranı gerekir.
- Biyoteknoloji ve ilaç sektörü: %40 - %60 bağıl nem uygundur.
- Genel temiz odalar: 18-22°C sıcaklık ideal kabul edilir.
Nem ve sıcaklık seviyelerini belirleyerek uygun HVAC (Isıtma, Havalandırma ve İklimlendirme) sistemini seçmelisiniz.
5. Yapısal Malzemeler ve Zemin Seçimi
Temiz odanın inşa edildiği malzemeler, partikül oluşumunu önleyecek şekilde seçilmelidir.
- Duvarlar ve Tavan: Toz tutmayan veya hijyenik sayılan ürünler kullanılmalıdır. PVC-PVDF kaplı Sandviç Paneller
- Zemin Kaplaması: Epoksi kaplama, PVC veya anti-statik malzemeler önerilir.
- Kapılar ve Pencereler: Hava sızdırmaz özellikte olmalı ve laminar hava akışını bozmamalıdır.
Seçtiğiniz malzemelerin temizlik kimyasallarına dayanıklı olması gerekir.
6. Pozitif ve Negatif Basınç Kontrolü
- Pozitif Basınçlı Temiz Odalar: Dışarıdan içeriye kirli hava girişini önlemek için hava sürekli dışarıya yönlendirilir. İlaç üretimi, elektronik ve hassas montaj alanlarında kullanılır.
- Negatif Basınçlı Temiz Odalar: İçerideki hava dışarıya çıkmasın diye basınç düşürülür. Biyogüvenlik laboratuvarları ve enfekte hastaların bulunduğu alanlarda kullanılır.
Seçiminiz, içeride üretilecek ürünlere ve sürecin gerekliliklerine bağlıdır.
7. Temiz Oda Bakım ve Kullanım Prosedürleri
Temiz oda ortamının korunması için bakım ve kullanım kuralları belirlenmelidir:
- Günlük, haftalık ve aylık temizlik protokolleri oluşturulmalıdır.
- Kullanılacak dezenfektanlar partikül yayılımını artırmamalıdır.
- Temiz odada çalışacak personel uygun eğitimleri almalıdır.
- Temiz oda ekipmanları belirlenen prosedürlere uygun şekilde dezenfekte edilmelidir.
Bu unsurlar, temiz odanızın uzun ömürlü ve verimli çalışmasını sağlar.
8. Temiz Oda İçin Gereken Ekstra Donanımlar
İhtiyaca göre temiz odanıza eklemeniz gereken bazı ekipmanlar olabilir:
- Paslanmaz çelik tezgahlar ve dolaplar (kolay temizlenebilir olmalıdır).
- Hava duşları (Air Shower) (Personel girişlerinde partikülleri temizler).
- Malzeme transfer odaları (Pass Box) (Temiz oda ile dış ortam arasında malzeme geçişini güvenli hale getirir).
- Statik elektrik kontrol sistemleri (Elektronik üretim yapan temiz odalar için şarttır).
- Yedek enerji kaynakları (Filtreleme sisteminin sürekli çalışmasını sağlamak için gereklidir).
Sonuç: İdeal Temiz Odayı Seçerken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Hangi sektörde kullanılacağını belirleyin.
- İhtiyacınız olan ISO temiz oda sınıfını seçin.
- Hava akış düzeni ve filtrasyon sistemini belirleyin.
- Sıcaklık ve nem kontrolüne dikkat edin.
- Partikül yaymayan duvar, zemin ve tavan malzemeleri seçin.
- Pozitif veya negatif basınç sistemlerini belirleyin.
- Bakım ve temizlik protokollerini oluşturun.
- İhtiyaç duyduğunuz ek donanımları planlayın.
Bu kriterlere göre planlanmış bir temiz oda, ürün güvenliği, kalite standartları ve üretim verimliliği açısından size büyük avantaj sağlar.
